Μνημόνιο και παιδική κατάθλιψη: η απελπισία ως προϊόν μάθησης
Τα τρομακτικά ποσοστά έχουνε γίνει γνωστά από καιρό: για τη διετία 2009-2011, οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 22%, τα αιτήματα βοήθειας προς υποστηρικτικές μονάδες κατά 20-30%, η παιδική και εφηβική κατάθλιψη κατά 10-15%, ενώ λόγω των τραγικών περικοπών στον τομέα ψυχικής υγείας, η αυξημένη ανάγκη για βοήθεια δε βρίσκει ανταπόκριση.
Keeping Our Kids From Being Downgraded
Ο όρος «κατάθλιψη» είναι διαδεδομένος. Τα συμπτώματα ευρέως γνωστά. Στα συναισθήματα παιδιών και εφήβων που πάσχουν από κλινική κατάθλιψη περιλαμβάνονται η θλίψη, η ενοχή, η ντροπή, η υπερευαισθησία στην κριτική, η έλλειψη κινήτρων, η ψυχοκινητική επιβράδυνση, η μειωμένη ανάληψη πρωτοβουλιών και αυτοεκτίμηση, η έντονη αυτοκριτική και η απαισιοδοξία.
Τα βιολογικά συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή, απώλεια βάρους, σωματική κόπωση, πονοκεφάλους, ναυτίες, πόνους στο στομάχι, ευερέθιστη συμπεριφορά, ξεσπάσματα θυμού, εκνευρισμό και απόσυρση, ενώ η κλινική εικόνα διαφοροποιείται, ανάλογα με την ηλικία. Λίγο-πολύ όλοι έχουν ενημερωθεί γι’ αυτά. Για κάποιο λόγο, όμως, οι ειδικοί παρέλειψαν να ενημερώσουν τους Έλληνες για το σημαντικότερο: η κατάθλιψη είναι μια μαθημένη συμπεριφορά.
Τα παιδιά δε γεννιούνται καταθλιπτικά. Μαθαίνουν να είναι. Από πού, άραγε; Και πώς;
Το 1967, οι ψυχολόγοι Martin Selingman και ο Steve Maier ξεκίνησαν την περίφημη σειρά πειραμάτων τους σε σκύλους. Σε ένα από αυτά τα πειράματα έκαναν το εξής: χώρισαν τους σκύλους σε 3 ομάδες, τους έδεσαν με λουριά και τους υπέβαλλαν σε ηλεκτροσόκ. Οι σκύλοι της πρώτης ομάδας, μπορούσαν να σταματήσουν τον ηλεκτρισμό τραβώντας ένα μοχλό, για τους σκύλους της δεύτερης ομάδας, η παύση ή όχι του ηλεκτροσόκ ήτανε κάθε φορά εντελώς τυχαία και για τους σκύλους της ομάδας τρία, το ηλεκτροσόκ δεν έπαυε, όσο και να τραβούσανε το μοχλό. Έπειτα, λοιπόν, τοποθέτησαν όλους τους σκύλους σε ένα κουτί, χωρισμένο σε δύο μέρη από ένα μικρό φράκτη. Ο σκύλος μπορούσε πολύ εύκολα να αποφύγει το ηλεκτροσόκ, πηδώντας απλά το φράκτη. Κι αυτό έκαναν οι σκύλοι της ομάδας ένα και δύο. Οι σκύλοι της ομάδας τρία, όμως, αυτοί που είχανε μάθει πως η συμπεριφορά τους δεν έχει καμία επίδραση στο περιβάλλον, ξάπλωσαν κάτω παθητικά και κλαψούριζαν. Δεν επιχείρησαν καν να πηδήσουν το μικροσκοπικό φράκτη, έμειναν εντελώς άπραγοι και υπέστησαν τον πόνο.
Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «θεωρία της μαθημένης απελπισίας».
Αυτό έχουνε γίνει, δυστυχώς, τα σημερινά μας παιδιά και οι σημερινοί μας έφηβοι. Σαν εκείνους τους σκύλους, έμαθαν να είναι απελπισμένοι, έμαθαν πως οι πράξεις τους δεν έχουν αντίκτυπο σε αυτό το υπό διάλυση κράτος και τη βαθέως νοσηρή κοινωνία στην οποία έτυχε να γεννηθούν. Τι μπορούνε, λοιπόν, να κάνουνε οι γονείς για να προστατεύσουν τα παιδιά τους από την επιδημία κατάθλιψης της χώρας;
Πρώτα από όλα να συνειδητοποιήσουν τη σοβαρότητα του θέματος. Η πρώιμη ηλικία εμφάνισης της κατάθλιψης αποτελεί τον πιο αρνητικό προγνωστικό παράγοντα, για να εξελιχθεί σε χρόνια κλινική πάθηση, με αυξημένο τον κίνδυνο της εξάρτησης από ουσίες και των αυτοκτονικών τάσεων. Έπειτα, να φροντίσουνε τη δική τους ψυχική υγεία. Τα παιδιά γονέων που έχουνε οι ίδιοι ιστορικό κατάθλιψης, είναι 14 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη και τα ίδια. Οι μητέρες με κατάθλιψη έχουν μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από την απόσυρση στην επικοινωνία με το παιδί τους και την παρεμβατικότητα, ενώ η αρνητική τους διάθεση, η αστάθεια, τα υψηλά επίπεδα συζυγικών καβγάδων και άγχους της εποχής μας, κατατάσσουν τα παιδιά στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Η κατάθλιψη μπορεί να ξεκινήσει ακόμη και από τους 8 μήνες ζωής, φαινόμενο γνωστό ως «βρεφική κατάθλιψη», ενώ δε γίνεται εύκολα αντιληπτή, καθώς ως μια ηλικία, δεν εκφράζεται με λόγια από τα παιδιά.
Συνίσταται η επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας, όμως προσοχή! Σε καμία των περιπτώσεων δεν ενδείκνυται η φαρμακευτική αγωγή! Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά έχουν εξαιρετικά περιορισμένη αποτελεσματικότητα, ενώ είναι επικίνδυνα για την υγεία των παιδιών. Ο μόνος λόγος που διακινούνται ακόμη, είναι τα συμφέροντα των φαρμακευτικών εταιριών. Το καταθλιπτικό παιδί δε θέλει χάπια. Θέλει κίνητρα. Προσπαθήστε να βελτιώσετε το κλίμα μέσα στο σπίτι. Μάθετέ του να αξιολογεί ρεαλιστικά τις προσπάθειες και τα επιτεύγματά του, γιατί τα καταθλιπτικά παιδιά θέτουν υπερβολικά υψηλούς στόχους και ασκούν υπερβολικά έντονη αυτοκριτική. Χρειάζονται θετική ενίσχυση και πάνω από όλα, απτά αποτελέσματα. Αντί να δει τηλεόραση το βράδυ, ή να παίξει ηλεκτρονικά παιχνίδια, το παιδί θα μπορούσε να ασχοληθεί με κάποια χειρονακτική κατασκευή, ώστε να δει με τα μάτια του, ότι η προσπάθειά του έχει αποτέλεσμα. Ότι οι ώρες που πέρασε να παιδεύεται με ένα παζλ, για παράδειγμα, τον οδήγησαν να συναρμολογήσει μια όμορφη εικόνα. Ενθαρρύνετέ το να παίξει το ίδιο μουσική, αντί να ακούσει, να φτιάξει μόνο του ένα παραμύθι, αντί να παρακολουθήσει ένα ακόμη 3d animated. Γιατί η φαντασία και η δημιουργικότητα είναι το καλύτερο φάρμακο για την απελπισία…
Η παιδική κατάθλιψη είναι αίτιο της οικογένειας και σημαντικό για την διαλυμένη οικογένεια και διαζύγια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου