Μονογονεϊκή μία στις πέντε οικογένειες στην Ελλάδα
Έρευνα: Μαρία Κωνσταντοπούλου, Ελένη Μπιτσαξή
Μία στις πέντε οικογένειες στη χώρα μας είναι μονογονεϊκή, στηρίζεται μόνον στον ένα από τους δύο γονείς. Έτσι αλλάζει σιγά σιγά και στην Ελλάδα ο κοινωνικός χάρτης. Όπως καταγράφεται από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ του 2001, στην Ελλάδα υπάρχουν 391.177 μονογονεϊκές οικογένειες, εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία στηρίζεται στη μητέρα (ποσοστό άνω του 90%). Πρόκειται για οικογένειες που προέκυψαν είτε από διαζύγιο, είτε από χηρεία, είτε από επιλογή, είτε από ανάγκη. Η αλλαγή αυτή στη μορφή της οικογένειας που άρχισε να συντελείται εδώ και 30 χρόνια αφορά όλον τον δυτικό κόσμο. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι στη Δανία οι μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν το μισό του αριθμού της παλαιού τύπου γνωστής μας πυρηνικής οικογένειας. Τι συμβαίνει όμως στο επίπεδο της πολιτείας και του κράτους; Είναι έτοιμοι να δεχτούν αυτή την αλλαγή στον τύπο της οικογένειας και να προσαρμοστούν; Ή μήπως η διαφορετικότητα αντιμετωπίζεται όπως συνήθως, με τη συγκάλυψη των προβλημάτων και την περιθωριοποίηση των διαφορετικών;
Στην προσπάθειά μας να καταγράψουμε το πρόβλημα προσεγγίσαμε τους αρμόδιους φορείς και οργανώσεις αλλά και τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που συνεπάγεται περιθωριοποίηση, απομόνωση και μοναξιά είναι η πρώτη συνέπεια που ακολουθεί το νέο μοντέλο ζωής. Οι οικονομικές δυσκολίες, το χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, η ανεργία, η έλλειψη κοινωνικής μέριμνας και ασφάλισης καταγράφονται ως τα κυριότερα προβλήματα σε οικονομικό επίπεδο. Ενώ τα παιδιά γόνοι του νέου μοντέλου, συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικά και μαθησιακά προβλήματα.
Στην προσπάθειά μας να καταγράψουμε το πρόβλημα προσεγγίσαμε τους αρμόδιους φορείς και οργανώσεις αλλά και τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που συνεπάγεται περιθωριοποίηση, απομόνωση και μοναξιά είναι η πρώτη συνέπεια που ακολουθεί το νέο μοντέλο ζωής. Οι οικονομικές δυσκολίες, το χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, η ανεργία, η έλλειψη κοινωνικής μέριμνας και ασφάλισης καταγράφονται ως τα κυριότερα προβλήματα σε οικονομικό επίπεδο. Ενώ τα παιδιά γόνοι του νέου μοντέλου, συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικά και μαθησιακά προβλήματα.
Τι λένε οι αριθμοί
Οι σχετικές έρευνες που αφορούν στην γονεϊκότητα των Ελλήνων, διαπιστώνουν καταρχήν την κατακόρυφη αύξηση των διαζυγίων, διαβεβαιώνοντας ωστόσο ότι «η οικογένεια συνεχίζει να αποτελεί πρωταρχική αξία στη ζωή των Ελλήνων». Τα τελευταία χρόνια είναι που γίνεται λόγος για τις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες, αυτές δηλαδή που αποτελούνται από έναν γονιό που μεγαλώνει μόνος του τα παιδιά. Η όποια αναγνωρισιμότητα, και μόνο, του όρου «μονογονεϊκότητα» οφείλεται σε κάποιους από τους ανώνυμους εκείνους γονιούς που αποφάσισαν συλλογικά να αποκτήσουν «ταυτότητα» για να μπορούν να λένε ότι η μονογονεϊκότητα είναι εδώ...
Η πρώτη φορά που συγκεντρώθηκαν δεδομένα για τη μορφή των νοικοκυριών ήταν στην απογραφή του ’91. Από τότε, πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΥΕ και της Eurostat κάνουν λόγο για 21,9% μονογονεϊκών οικογενειών επί του συνολικού αριθμού των οικογενειών με παιδιά. Προϊόν συνήθως διαζυγίου, χηρείας ή γονεϊκότητας εκτός γάμου, την αποκλειστική ευθύνης της οικογένειας επωμίζεται η γυναίκα σε ποσοστό 91% και ένα 9% μόνον έχει ο πατέρας.
Οι αριθμοί απλά επιβεβαιώνουν ότι πέρα από την αντικειμενικές δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει στην ανατροφή του παιδιού ένας γονέας μόνος του, το 32% των μονογονεϊκών οικογενειών διαβιώνει στα όρια της φτώχιας και ο μόνος γονιός καλείται να μεγαλώσει παιδιά μέσα σε ένα θεσμικό πλαίσιο που δεν τον/την αναγνωρίζει. Το θέμα καίει κυρίως τις γυναίκες-αρχηγούς μονογονεϊκών οικογενειών, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 44,4% είναι οικονομικά ενεργό και το 55% απλά επιβιώνει κάνοντας δουλειές του ποδαριού με ελάχιστες απολαβές και χωρίς κοινωνική ασφάλιση. Άρα επιλογή ή όχι, η μονογονεϊκότητα έχει ταξικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον γονιό στέλεχος πολυεθνικής (που διαμένει στα ΒΠ) από τον γονιό που μόλις καταφέρνει να φυτοζωεί.
Ωστόσο, ο Σύλλογος Μονογονεϊκών Οικογενειών μέσα από τη καθημερινότητα του διαπιστώνει ότι τα επίσημα ποσοστά που δίνονται στη δημοσιότητα δεν είναι πάντα αληθή. Οι αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι, κυρίως σε σχέση με τις ανύπαντρες μητέρες που αντικειμενικά βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα και σύμφωνα με τη συνήθη, επίσημη πρακτική ομαδοποιούνται και εξισώνονται με τις διαζευγμένες γυναίκες, ενώ τα προβλήματα είναι πολύ περισσότερα καθώς η ανύπαντρη μητέρα δεν εισπράττει διατροφές και συνήθως δεν έχει μόνιμη κατοικία.
Η πρώτη φορά που συγκεντρώθηκαν δεδομένα για τη μορφή των νοικοκυριών ήταν στην απογραφή του ’91. Από τότε, πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΥΕ και της Eurostat κάνουν λόγο για 21,9% μονογονεϊκών οικογενειών επί του συνολικού αριθμού των οικογενειών με παιδιά. Προϊόν συνήθως διαζυγίου, χηρείας ή γονεϊκότητας εκτός γάμου, την αποκλειστική ευθύνης της οικογένειας επωμίζεται η γυναίκα σε ποσοστό 91% και ένα 9% μόνον έχει ο πατέρας.
Οι αριθμοί απλά επιβεβαιώνουν ότι πέρα από την αντικειμενικές δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει στην ανατροφή του παιδιού ένας γονέας μόνος του, το 32% των μονογονεϊκών οικογενειών διαβιώνει στα όρια της φτώχιας και ο μόνος γονιός καλείται να μεγαλώσει παιδιά μέσα σε ένα θεσμικό πλαίσιο που δεν τον/την αναγνωρίζει. Το θέμα καίει κυρίως τις γυναίκες-αρχηγούς μονογονεϊκών οικογενειών, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 44,4% είναι οικονομικά ενεργό και το 55% απλά επιβιώνει κάνοντας δουλειές του ποδαριού με ελάχιστες απολαβές και χωρίς κοινωνική ασφάλιση. Άρα επιλογή ή όχι, η μονογονεϊκότητα έχει ταξικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον γονιό στέλεχος πολυεθνικής (που διαμένει στα ΒΠ) από τον γονιό που μόλις καταφέρνει να φυτοζωεί.
Ωστόσο, ο Σύλλογος Μονογονεϊκών Οικογενειών μέσα από τη καθημερινότητα του διαπιστώνει ότι τα επίσημα ποσοστά που δίνονται στη δημοσιότητα δεν είναι πάντα αληθή. Οι αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι, κυρίως σε σχέση με τις ανύπαντρες μητέρες που αντικειμενικά βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα και σύμφωνα με τη συνήθη, επίσημη πρακτική ομαδοποιούνται και εξισώνονται με τις διαζευγμένες γυναίκες, ενώ τα προβλήματα είναι πολύ περισσότερα καθώς η ανύπαντρη μητέρα δεν εισπράττει διατροφές και συνήθως δεν έχει μόνιμη κατοικία.
Το θέμα είναι πόσο συνειδητοποιημένος γονιός είσαι...
Η Μαρία Λάζου είναι από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου Άγαμων Μητέρων και ανύπαντρη μητέρα εδώ και 17 χρόνια.Τι έχει να αντιμετωπίσει μια γυναίκα που αποφασίζει να κρατήσει ένα παιδί εκτός γάμου;
Καταρχήν μια πολιτεία που δεν παρέχει βοήθεια γιατί δεν θέλει να προβάλλει αυτό το νέο μοντέλο της οικογένειας, ούτε να το αποδεχτεί. Στη δική μας περίπτωση πρέπει συνεχώς να είσαι υπόλογη για το ότι ο σύντροφός σου τότε σε παράτησε και δεν σε παντρεύτηκε ή «σε ξεγέλασε». Πρέπει να αποδεικνύεις συνεχώς ότι δεν είσαι χαζή ή αφελής και να είσαι απίκο σε όλα. Και μάλιστα σε μια κοινωνία που καιροφυλακτεί για να δει αν έχεις το παιδί καλά ντυμένο, αν το προσέχεις, αν το στέλνεις στα αγγλικά του. Γιατί όλα τα παιδιά μπορούν να παίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ στις κούνιες, αλλά το δικό σου θα πουν ότι «γυρίζει».
Με τη αναγνώριση του παιδιού, ποια είναι η διαδικασία;
Είναι το μεγαλύτερο και το πιο επίπονο κομμάτι. Η δικαστική διαδικασία της αναγνώρισης κοστολογείται γύρω στα 1.000 ευρώ τα οποία καλείται να πληρώσει η μητέρα. Δεν ισχύει η αυτεπάγγελτη αναγνώριση της μητρότητας. Ο μέσος όρος του χρόνου αναγνώρισης είναι 4 χρόνια και του οικονομικού κόστους, 4-5 εκατ. Εγώ κατάφερα να αποκτήσω την αναγνώριση μετά από 7 χρόνια. Ωστόσο, οφείλεις να αναγνωρίσεις το παιδί γιατί το πρώτο που έχεις να υπερασπίσεις, πριν από τον εαυτό σου, είναι αυτό.
Ποια ήταν τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε σαν σύλλογος;
Χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Η Γραμματεία Ισότητας που είναι και ο βασικός φορέας δεν έκανε καλή χρήση των προγραμμάτων κατάρτισης. Και γνωρίζοντας ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανύπαντρων μητέρων έχουν τελειώσει μόνο το λύκειο, εμείς ζητάμε επαγγελματικό προσανατολισμό και κατάρτιση γι’ αυτές που δεν έχουν. Δεν υπάρχει ένας ενιαίος φορέας που θα καθοδηγήσει τη σαλταρισμένη μητέρα που βρίσκεται με ένα μωρό στην αγκαλιά. Για να καταλάβεις τον εμπαιγμό, η Γιαννάκου έβγαλε ένα νόμο σύμφωνα με τον οποίο, τα παιδιά των ανύπαντρων γυναικών που σπουδάζουν στην επαρχία μπορούν να επιστρέψουν στην πόλη διαμονής τους. Ωστόσο, αφορά μόνο την οικογένεια με τρία παιδία και με μηδενική φορολογική δήλωση. Λες και είναι δυνατόν να σπουδάζεις παιδί χωρίς εισόδημα... Είναι τουλάχιστον πρόστυχο, γιατί εμμέσως «θάβει» το ίδιο το παιδί.
Στην περίπτωση σου υπήρξε στήριξη από το περιβάλλον σου;
Η στήριξη και η αποδοχή από την οικογένειά μου και τους φίλους μου ήταν που με έκανε να βγω προς τα έξω. Η οικογένεια της ανύπαντρης μητέρας, την υπερασπίζεται και τη στηρίζει να μεγαλώσει το παιδί. Δεν υπάρχουν πλέον οι παλιές πρακτικές όπου η γυναίκα διώχνονταν από το σπίτι ως «η ντροπή της οικογένειας». Και αυτό τελικά ίσως να είναι και το μεγαλύτερο βήμα απέναντι στην κοινωνία. Γιατί κάθε τέτοια οικογένεια όταν στηρίζεται, διατηρεί πάντα τον πυρήνα της, δεν χάνεται τίποτα.
Το παιδί μέσα σε μια μονογονεϊκή οικογένεια πώς αντιλαμβάνεται τον εαυτό του;
Το παιδί φτάνει σε μια ηλικία που πρέπει να του εξηγήσεις ότι η οικογένεια του διαφέρει, όντας όσο πιο αληθινός μπορείς. Η κόρη μου, για παράδειγμα, μού έχει πολλές φορές πει ότι δεν αισθάνθηκε ποτέ «παιδί εκτός γάμου». Τώρα, σε σχέση με τα πρότυπα, στην περίπτωσή μου υπήρχε ο αδερφός μου και όλο το μοντέλο της «κλασσικής» οικογένειας γύρω μας.
Εσύ τελικά μετά από τόσα χρόνια μπόρεσες να βρεις τις ισορροπίες σου;
Μετά από πολλά χρόνια και πολλή δουλειά. Νομίζω πάντως ότι οι καθαρές επιλογές είναι λίγες. Ένα παιδί μπορεί να έρθει, μπορεί να τύχει. Και εκείνη την ώρα σε συνεπαίρνει ένα συναίσθημα απροσδιόριστο, της μητρότητας που είναι σαν το θηρίο που αγριεύει μέσα σου. Όταν είσαι πραγματικά μόνη, νομίζω ότι αντιλαμβάνεσαι τη μητρότητα πιο έντονα γιατί είναι το ένστικτο που σε οδηγεί. Πολλές μπορεί να φαντάζονται τις δυσκολίες, όμως είναι τόσο έντονο το συναίσθημα που υπερισχύει της λογικής. Το θέμα είναι πόσο συνειδητοποιημένος γονιός είσαι είτε μέσα σε γάμο είτε όχι, και τι απόθεμα αγάπης διαθέτεις για να δώσεις....
Καταρχήν μια πολιτεία που δεν παρέχει βοήθεια γιατί δεν θέλει να προβάλλει αυτό το νέο μοντέλο της οικογένειας, ούτε να το αποδεχτεί. Στη δική μας περίπτωση πρέπει συνεχώς να είσαι υπόλογη για το ότι ο σύντροφός σου τότε σε παράτησε και δεν σε παντρεύτηκε ή «σε ξεγέλασε». Πρέπει να αποδεικνύεις συνεχώς ότι δεν είσαι χαζή ή αφελής και να είσαι απίκο σε όλα. Και μάλιστα σε μια κοινωνία που καιροφυλακτεί για να δει αν έχεις το παιδί καλά ντυμένο, αν το προσέχεις, αν το στέλνεις στα αγγλικά του. Γιατί όλα τα παιδιά μπορούν να παίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ στις κούνιες, αλλά το δικό σου θα πουν ότι «γυρίζει».
Με τη αναγνώριση του παιδιού, ποια είναι η διαδικασία;
Είναι το μεγαλύτερο και το πιο επίπονο κομμάτι. Η δικαστική διαδικασία της αναγνώρισης κοστολογείται γύρω στα 1.000 ευρώ τα οποία καλείται να πληρώσει η μητέρα. Δεν ισχύει η αυτεπάγγελτη αναγνώριση της μητρότητας. Ο μέσος όρος του χρόνου αναγνώρισης είναι 4 χρόνια και του οικονομικού κόστους, 4-5 εκατ. Εγώ κατάφερα να αποκτήσω την αναγνώριση μετά από 7 χρόνια. Ωστόσο, οφείλεις να αναγνωρίσεις το παιδί γιατί το πρώτο που έχεις να υπερασπίσεις, πριν από τον εαυτό σου, είναι αυτό.
Ποια ήταν τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε σαν σύλλογος;
Χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Η Γραμματεία Ισότητας που είναι και ο βασικός φορέας δεν έκανε καλή χρήση των προγραμμάτων κατάρτισης. Και γνωρίζοντας ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανύπαντρων μητέρων έχουν τελειώσει μόνο το λύκειο, εμείς ζητάμε επαγγελματικό προσανατολισμό και κατάρτιση γι’ αυτές που δεν έχουν. Δεν υπάρχει ένας ενιαίος φορέας που θα καθοδηγήσει τη σαλταρισμένη μητέρα που βρίσκεται με ένα μωρό στην αγκαλιά. Για να καταλάβεις τον εμπαιγμό, η Γιαννάκου έβγαλε ένα νόμο σύμφωνα με τον οποίο, τα παιδιά των ανύπαντρων γυναικών που σπουδάζουν στην επαρχία μπορούν να επιστρέψουν στην πόλη διαμονής τους. Ωστόσο, αφορά μόνο την οικογένεια με τρία παιδία και με μηδενική φορολογική δήλωση. Λες και είναι δυνατόν να σπουδάζεις παιδί χωρίς εισόδημα... Είναι τουλάχιστον πρόστυχο, γιατί εμμέσως «θάβει» το ίδιο το παιδί.
Στην περίπτωση σου υπήρξε στήριξη από το περιβάλλον σου;
Η στήριξη και η αποδοχή από την οικογένειά μου και τους φίλους μου ήταν που με έκανε να βγω προς τα έξω. Η οικογένεια της ανύπαντρης μητέρας, την υπερασπίζεται και τη στηρίζει να μεγαλώσει το παιδί. Δεν υπάρχουν πλέον οι παλιές πρακτικές όπου η γυναίκα διώχνονταν από το σπίτι ως «η ντροπή της οικογένειας». Και αυτό τελικά ίσως να είναι και το μεγαλύτερο βήμα απέναντι στην κοινωνία. Γιατί κάθε τέτοια οικογένεια όταν στηρίζεται, διατηρεί πάντα τον πυρήνα της, δεν χάνεται τίποτα.
Το παιδί μέσα σε μια μονογονεϊκή οικογένεια πώς αντιλαμβάνεται τον εαυτό του;
Το παιδί φτάνει σε μια ηλικία που πρέπει να του εξηγήσεις ότι η οικογένεια του διαφέρει, όντας όσο πιο αληθινός μπορείς. Η κόρη μου, για παράδειγμα, μού έχει πολλές φορές πει ότι δεν αισθάνθηκε ποτέ «παιδί εκτός γάμου». Τώρα, σε σχέση με τα πρότυπα, στην περίπτωσή μου υπήρχε ο αδερφός μου και όλο το μοντέλο της «κλασσικής» οικογένειας γύρω μας.
Εσύ τελικά μετά από τόσα χρόνια μπόρεσες να βρεις τις ισορροπίες σου;
Μετά από πολλά χρόνια και πολλή δουλειά. Νομίζω πάντως ότι οι καθαρές επιλογές είναι λίγες. Ένα παιδί μπορεί να έρθει, μπορεί να τύχει. Και εκείνη την ώρα σε συνεπαίρνει ένα συναίσθημα απροσδιόριστο, της μητρότητας που είναι σαν το θηρίο που αγριεύει μέσα σου. Όταν είσαι πραγματικά μόνη, νομίζω ότι αντιλαμβάνεσαι τη μητρότητα πιο έντονα γιατί είναι το ένστικτο που σε οδηγεί. Πολλές μπορεί να φαντάζονται τις δυσκολίες, όμως είναι τόσο έντονο το συναίσθημα που υπερισχύει της λογικής. Το θέμα είναι πόσο συνειδητοποιημένος γονιός είσαι είτε μέσα σε γάμο είτε όχι, και τι απόθεμα αγάπης διαθέτεις για να δώσεις....
Ο θεσμός του γάμου αποκτά συμβολική αξία
Η Λάουρα Αλιμπράντη-Μαράτου, κοινωνιολόγος ερευνήτρια του ΕΚΚΕ έχει ασχοληθεί με τη νέα πραγματικότητα που διαγράφεται από τον σχηματισμό μονογονεϊκών οικογενειών. Κατά τη συνομιλία μας τόνισε:
«Παρατηρούμε πλέον σήμερα ότι ο θεσμός του γάμου τίθεται σε αμφισβήτηση και αποκτά σταδιακά νέα πραγματική αλλά και συμβολική αξία. Η συζυγική ομάδα γίνεται πιο αβέβαιη και εύθραυστη και παρατηρείται σημαντική αύξηση των διαζυγίων.
Οι μετασχηματισμοί αυτοί συνεπάγονται και την επικράτηση νέων σχημάτων οικογενειακής ζωής, όπου επικρατούν σε μεγάλο βαθμό οι οικογένειες με έναν γονέα, τα μονομελή νοικοκυριά, η συμβίωση χωρίς γάμο κ.λπ.
Η μονογονεϊκή οικογένεια αποτελεί μια νέα κοινωνική πραγματικότητα που θα γίνεται ολοένα και πιο κυρίαρχη. Γι’ αυτό θα πρέπει και η πολιτεία να προσαρμόσει αντίστοιχα τις πολιτικές της ώστε να διασφαλίσει μακροπρόθεσμα τα δικαιώματα των παιδιών.
Ο όρος μονογονεϊκή οικογένεια συνδέεται άλλωστε με τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες που οφείλονται στο ότι μόνον ένας γονιός έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη της ανατροφής των παιδιών του».
«Παρατηρούμε πλέον σήμερα ότι ο θεσμός του γάμου τίθεται σε αμφισβήτηση και αποκτά σταδιακά νέα πραγματική αλλά και συμβολική αξία. Η συζυγική ομάδα γίνεται πιο αβέβαιη και εύθραυστη και παρατηρείται σημαντική αύξηση των διαζυγίων.
Οι μετασχηματισμοί αυτοί συνεπάγονται και την επικράτηση νέων σχημάτων οικογενειακής ζωής, όπου επικρατούν σε μεγάλο βαθμό οι οικογένειες με έναν γονέα, τα μονομελή νοικοκυριά, η συμβίωση χωρίς γάμο κ.λπ.
Η μονογονεϊκή οικογένεια αποτελεί μια νέα κοινωνική πραγματικότητα που θα γίνεται ολοένα και πιο κυρίαρχη. Γι’ αυτό θα πρέπει και η πολιτεία να προσαρμόσει αντίστοιχα τις πολιτικές της ώστε να διασφαλίσει μακροπρόθεσμα τα δικαιώματα των παιδιών.
Ο όρος μονογονεϊκή οικογένεια συνδέεται άλλωστε με τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες που οφείλονται στο ότι μόνον ένας γονιός έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη της ανατροφής των παιδιών του».
Τα προβλήματα των παιδιών είναι προβλήματα των οικογενειών τους
Η Εύα Αρβανιτοπούλου είναι μια νέα γυναίκα, κοινωνική λειτουργός, που εδώ κι έξι χρόνια εργάζεται στο κέντρο Πρόληψης και Θεραπείας για το Παιδί και την Οικογένειά του στο 6ο Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αθηναίων στην Κυψέλη.
«Τα προβλήματα που εμφανίζουν τα παιδιά είναι προβλήματα που έχουν οι οικογένειές τους», μας επισημαίνει. Στα έξι χρόνια που δουλεύει στο Κέντρο έχει κληθεί να αντιμετωπίσει περίπου 350 περιστατικά παιδικών προβλημάτων, εκ των οποίων τα 120 αφορούσαν μονογονεϊκές οικογένειες. «Συνήθως έρχονται οι μητέρες. Μέχρι τώρα σε μένα δεν έχει έρθει ούτε ένας πατέρας. Οι γυναίκες είναι αγχωμένες, είναι αποδιοργανωμένες, είναι απογοητευμένες». Το βασικό πρόβλημα των περισσότερων από τις επισκέπτριές μας (καθώς το Κέντρο δέχεται άτομα με φορολογική δήλωση μέχρι 11.000-12.000 ευρώ) είναι το οικονομικό. Το συναισθηματικό αποτελεί επίσης ένα σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για τις διαζευγμένες μητέρες, αφού μέχρι να κερδίσουν την επιμέλεια του παιδιού τους συνήθως μεσολαβούν δικαστικές διαμάχες που είναι ιδιαίτερα οδυνηρές.
Το κέντρο διαθέτει κοινωνική λειτουργό, ψυχολόγο, λογοπεδικό και παιδοψυχίατρο. Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει από ένα έως τέσσερα χρόνια. «Οι μητέρες έρχονται συνήθως στο Κέντρο επειδή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι ατίθασα ή εμφανίζουν τάσεις απομόνωσης και παρουσιάζουν μερικές φορές προβλήματα στο σχολείο, κυρίως μαθησιακά. Καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να μεγαλώνεις ένα παιδί μόνη σου», καταλήγει η Εύα Αρβανιτοπούλου.
«Τα προβλήματα που εμφανίζουν τα παιδιά είναι προβλήματα που έχουν οι οικογένειές τους», μας επισημαίνει. Στα έξι χρόνια που δουλεύει στο Κέντρο έχει κληθεί να αντιμετωπίσει περίπου 350 περιστατικά παιδικών προβλημάτων, εκ των οποίων τα 120 αφορούσαν μονογονεϊκές οικογένειες. «Συνήθως έρχονται οι μητέρες. Μέχρι τώρα σε μένα δεν έχει έρθει ούτε ένας πατέρας. Οι γυναίκες είναι αγχωμένες, είναι αποδιοργανωμένες, είναι απογοητευμένες». Το βασικό πρόβλημα των περισσότερων από τις επισκέπτριές μας (καθώς το Κέντρο δέχεται άτομα με φορολογική δήλωση μέχρι 11.000-12.000 ευρώ) είναι το οικονομικό. Το συναισθηματικό αποτελεί επίσης ένα σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για τις διαζευγμένες μητέρες, αφού μέχρι να κερδίσουν την επιμέλεια του παιδιού τους συνήθως μεσολαβούν δικαστικές διαμάχες που είναι ιδιαίτερα οδυνηρές.
Το κέντρο διαθέτει κοινωνική λειτουργό, ψυχολόγο, λογοπεδικό και παιδοψυχίατρο. Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει από ένα έως τέσσερα χρόνια. «Οι μητέρες έρχονται συνήθως στο Κέντρο επειδή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι ατίθασα ή εμφανίζουν τάσεις απομόνωσης και παρουσιάζουν μερικές φορές προβλήματα στο σχολείο, κυρίως μαθησιακά. Καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να μεγαλώνεις ένα παιδί μόνη σου», καταλήγει η Εύα Αρβανιτοπούλου.
Πολλή αγάπη...
Ο Μάκης Μ. είναι ένας πατέρας ξεχωριστός. Από τους ελάχιστους που έχουν αναλάβει την ευθύνη αλλά και την επιμέλεια μιας έφηβης κόρης.
Πώς έφτασες ως εδώ;
Χώρισα το 1994, όταν η κόρη μου ήταν 4-5 ετών. Ήταν πολύ μικρή για να καταλάβει τι συνέβαινε. Την είχα μαζί μου δυο ολόκληρες μέρες την εβδομάδα, τις γιορτές και ένα μήνα το καλοκαίρι. Η σχέση μας ήταν πολύ κοντινή. Δεν ήμουν ο μπαμπάς του Σαββατοκύριακου, ήθελα να είμαι παρών, ουσιαστικά. Στα 7,5 χρόνια της μου ζήτησε να μείνει μαζί μου. Τότε της είπα να περιμένει λίγο. Αλλά όταν έκλεισε τα 15 μου το επανέφερε και ζήτησε η ίδια να πάρω εγώ την επιμέλεια και να πάρω και διατροφή. Το δικαστήριο τα δέχτηκε.
Δηλαδή ζεις πια μαζί με την κόρη σου ενάμισι χρόνο. Τι προβλήματα αντιμετώπισες;
Δεν θα έλεγα ότι αντιμετώπισα σοβαρά προβλήματα γιατί ήμουν προετοιμασμένος γι΄ αυτό. Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι η ανάγκη για τον καθορισμό ρόλων. Πρέπει να ξεκαθαρίζουμε στο παιδί ότι και οι δυο αντιμετωπίζουμε δυσκολίες που προέρχονται από τον χωρισμό και ότι μαζί πρέπει να προσπαθήσουμε να τις ξεπεράσουμε. Η ειλικρίνεια παίζει σημαντικό ρόλο.
Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χωρισμένοι γονείς είναι ότι τα παιδιά τους τείνουν να τους ζητούν μικρές χάρες σαν ανταλλάγματα. Εκεί υπήρξα σταθερός και πιστός στις αρχές μου για τη διαπαιδαγώγηση, χωρίς να υποκύπτω. Πρέπει σαν γονιός να είσαι σταθερός αλλά να είσαι κι ευαίσθητος, να δείχνεις αγάπη και υπομονή, ειδικά όσον αφορά τις σχολικές επιδόσεις του παιδιού, που μπορεί να παρουσιάσουν μεγάλες διακυμάνσεις. Εγώ νομίζω ότι τα κατάφερα. Κι ακόμη, τα παιδιά των χωρισμένων γονιών νομίζω ότι έχουν συνήθως μια ανασφάλεια σε ό,τι αφορά την αποδοχή τους από το κοινωνικό σύνολο, την ομάδα. Και γι’ αυτό το πρόβλημα ο γονιός πρέπει να δείχνει πολλή αγάπη και κατανόηση, χωρίς όμως και να προσκολλάται ο ίδιος στο παιδί.
Για το μέλλον τι βλέπεις;
Είμαι σίγουρος ότι η κόρη μου θα τα πάει πολύ καλά. Είμαι αισιόδοξος.
Πώς έφτασες ως εδώ;
Χώρισα το 1994, όταν η κόρη μου ήταν 4-5 ετών. Ήταν πολύ μικρή για να καταλάβει τι συνέβαινε. Την είχα μαζί μου δυο ολόκληρες μέρες την εβδομάδα, τις γιορτές και ένα μήνα το καλοκαίρι. Η σχέση μας ήταν πολύ κοντινή. Δεν ήμουν ο μπαμπάς του Σαββατοκύριακου, ήθελα να είμαι παρών, ουσιαστικά. Στα 7,5 χρόνια της μου ζήτησε να μείνει μαζί μου. Τότε της είπα να περιμένει λίγο. Αλλά όταν έκλεισε τα 15 μου το επανέφερε και ζήτησε η ίδια να πάρω εγώ την επιμέλεια και να πάρω και διατροφή. Το δικαστήριο τα δέχτηκε.
Δηλαδή ζεις πια μαζί με την κόρη σου ενάμισι χρόνο. Τι προβλήματα αντιμετώπισες;
Δεν θα έλεγα ότι αντιμετώπισα σοβαρά προβλήματα γιατί ήμουν προετοιμασμένος γι΄ αυτό. Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι η ανάγκη για τον καθορισμό ρόλων. Πρέπει να ξεκαθαρίζουμε στο παιδί ότι και οι δυο αντιμετωπίζουμε δυσκολίες που προέρχονται από τον χωρισμό και ότι μαζί πρέπει να προσπαθήσουμε να τις ξεπεράσουμε. Η ειλικρίνεια παίζει σημαντικό ρόλο.
Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χωρισμένοι γονείς είναι ότι τα παιδιά τους τείνουν να τους ζητούν μικρές χάρες σαν ανταλλάγματα. Εκεί υπήρξα σταθερός και πιστός στις αρχές μου για τη διαπαιδαγώγηση, χωρίς να υποκύπτω. Πρέπει σαν γονιός να είσαι σταθερός αλλά να είσαι κι ευαίσθητος, να δείχνεις αγάπη και υπομονή, ειδικά όσον αφορά τις σχολικές επιδόσεις του παιδιού, που μπορεί να παρουσιάσουν μεγάλες διακυμάνσεις. Εγώ νομίζω ότι τα κατάφερα. Κι ακόμη, τα παιδιά των χωρισμένων γονιών νομίζω ότι έχουν συνήθως μια ανασφάλεια σε ό,τι αφορά την αποδοχή τους από το κοινωνικό σύνολο, την ομάδα. Και γι’ αυτό το πρόβλημα ο γονιός πρέπει να δείχνει πολλή αγάπη και κατανόηση, χωρίς όμως και να προσκολλάται ο ίδιος στο παιδί.
Για το μέλλον τι βλέπεις;
Είμαι σίγουρος ότι η κόρη μου θα τα πάει πολύ καλά. Είμαι αισιόδοξος.
Χρήσιμες Επαφές...
ΣΥΓΑΠΑ 2310-524285 / 210-6411977
Πανελλήνιος Σύλλογος Μελών Μονογονεϊκών Οικογενειών 210-7482752 Πανελλήνιος Σύλλογος Άγαμων Μητέρων 210-2315142 Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας Αθήνας Φειδιππίδου 31& Μιχαλακοπούλου, 15 773 Αθήνα, 210-7711754, 7710265, 7710211 Γενική Γραμματεία Ισότητας Δραγατσανίου 8, Πλ. Κλαυθμώνος, 10 559 Αθήνα, 210-3315291-5 ΚΕΘΙ/ Κέντρα Πληροφόρησης και Στήριξης Γυναικών Νομική Συμβουλευτική, Συμβουλευτική Απασχόλησης, Ψυχοκοινωνική Στήριξη Χ. Τρικούπη 51 & Βαλτετσίου, 10 680 Αθήνα, 210-3898000 Συγγρού 30, 54 630 Θεσσαλονίκη, 2310-517959/523511 Κανακάρη 101β, 26 221 Πάτρα, 2610-620059 1866 στ.105, 71 201 Ηράκλειο Κρήτης, 28100341387/343778 Αναλήψεως 170, 38 221 Βόλος, 24210-78218-9 Δήμος Αθηναίων, Γραφείο Ισότητας Σοφοκλέους 70 & Πειραιώς, 10 553 Αθήνα, 210-5244657 Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας Σόλωνος 41, 10 672 Κολωνάκι, 210-3616236 Συνήγορος του Πολίτη Χατζηγιάννη Μέξη 5, 11 528 Αθήνα, 210-7289600/ 0801 112 5000 (όλο το 24ωρο) Εισαγγελία Ανηλίκων Αθήνας Κτίριο πρώην Σχολής Ευελπίδων, κτίριο 16, 10 167 Αθήνα, 210-8253831 Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας Ακαδημίας 60, 10 679, 210-3398200/3398119 Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά Ηρώων Πολυτεχνείου 47, 18 535 Πειραιάς, 210-4176251, 4220625 Κέντρο Συμβουλευτικής Οικογένειας (δέχεται ζευγάρια ή μόνους γονείς) Βασιλ. Σοφίας 135, 15 521 Αθήνα, 210-6497706 Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής Βασιλέως Ηρακλείου 8, Μουσείο, 10 683 Αθήνα, 210-8211220/8211401/8210222 Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού/ Δ/νση Οικογενειακής Φροντίδας Φωκίδος 7, 11 526 Αθήνα, 7715791 Προστασία Ανηλίκων / Ειδική Μεταχείριση Ανηλίκων Ελληνική Αστυνομία Λ. Αλεξάνδρας 173, 11 522 Αθήνα, 210-64429893/6476470 Γιατροί Χωρίς Σύνορα Ανοιχτό Πολυιατρείο Αχαρνών & Παιωνίου 5, 10 440 Πλ. Βικτωρίας, 210-82213704/8213713 Γιατροί του Κόσμου Ανοιχτό Πολυιατρείο Μιχαήλ Βόδα 15, 10 439 Αθήνα, 210-8233653.
http://epohi.gr/522006_social_bitsaxi_konstandopoulou.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου