Ε. Παπάνης, καθηγητής κοινωνιολογίας: Αφιερωμένο στους χωρισμένους γονείς

Αδυνασία
Αφιερωμένο στους χωρισμένους γονείς
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Η οργή που μετατρέπεται σε πικρία, η ελπίδα που λιγοψυχεί και περιχαρακώνεται, η ματαίωση που αρχίζει να πολιορκεί την παραμυθία..Ο χρόνος ανεπαρκής, κοροιδεύει με το αδυσώπητο πέρασμά του και εξαπατά με τις εναλλαγές. Αμηχανία, συγκάλυψη, καχυποψία, επιφυλακτικότητα, νοσταλγία, απελπισία, λόγια που ματαιοπονούν να νικήσουν τη σιωπή, στοργή, που αγωνίζεται να διατηρηθεί και να χωρέσει μέσα σε μερικές ελάχιστες ώρες. Παιδιά, που προσποιούνται πως δε βαριούνται ή που λυγίζουν μη υπομένοντας το δίλημμα. Παιδιά, που μηχανεύονται, που χειρίζονται, που καρκινοβατούν με μια πληγωμένη αυτοεκτίμηση, που εξαπατούν το πένθος, που εξοικειώνονται με τον αποχωρισμό και διαρκώς αναπαράγουν το ίδιο αμείλικτο ερώτημα: Γιατί δεν μπορούμε να έχουμε και τους δυο.

Η στιγμή του αποχωρισμού, που απειλεί τον αυθορμητισμό, γελοιοποιεί τη γνησιότητα και συμμαχεί με την αθέλητη επιστροφή σε μια ανενδοίαστη, επίπλαστη καθημερινότητα. Η αγάπη  ξανά σε πρόγραμμα, οριοθετείται, καθορίζεται, μονοπωλείται και περιγράφεται από νόμους, ασφαλιστικά μέτρα, παλινωδίες, μάχες για τη λεπτομέρεια και συμβάσεις. Οι γιορτές τελειώνουν και τα παιδιά πρέπει να επιστρέψουν στον κηδεμόνα, που έχει ορίσει κάποιο βιαστικό δικαστήριο, υπακούοντας σε νόμους ανθρώπινους, ελλειματικούς, ανεπεξέργαστους και άκαμπτους. Οι λύσεις του Σολομώντα ανεπίκαιρες και η δικαιοσύνη κρούει πρύμναν ενώπιον της μεροληψίας, των στερεοτύπων και της μοναδικής διεξόδου: Της συγκηδεμονίας. Αν κάποιοι δεν επιτυγχάνουν ως σύζυγοι, δεν έχουν αποτύχει ως γονείς. Και κανένας σύγχρονος νομοθέτης δεν έχει την ισχύ να επιμερίσει την αγάπη και να αποφανθεί με βεβαιότητα για το ορθό.

Ο πατέρας, που αγνοείται, που εκδιώκεται, που απομακρύνεται, που ηττάται, που καταδικάζεται από την γονική αποξένωση και που ονειδίζεται από την ισοπεδωτική πραγματικότητα των τέκνων του, της τόσο απόμακρης και ανοίκειας πλέον από αυτήν, που κάποτε είχε ζήσει και συνδιαμορφώσει. Ο πατρικός ρόλος υπό διωγμό, τόσο λησμονημένος από τους τηλεοπτικούς ψυχολογίζοντες, τόσο κακοποιημένος από τους θιασώτες των εύκολων διαζυγίων, τόσο αποδεκατισμένος από τις κίβδηλες μετριότητες του προοδευτισμού και τις υστερικές μαινάδες της σεξουαλικής επανάστασης. Ο πατρικός ρόλος, που υποβαθμίζεται, αλλοιώνεται, λοιδωρείται και αποψιλώνεται στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης χειραφέτησης και ενός ακήρυχτου πολέμου των δύο φύλων, ο οποίος τεχνηέντως διατηρείται ακόμα και στις μέρες μας, επιδοτούμενος από ευρωπαικά προγράμματα και χορούς εκατομμυρίων.

Δεν υπάρχει ανισότητα εκεί που πλεονάζει η αγάπη, εκεί που προπορεύεται το 'ους ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη  χωριζέτω'. Δεν υπάρχει βία και απορία εκεί που το οικοδόμημα στεριώνει με τη συναίνεση και την κοινή προσπάθεια. Δεν υπάρχει αντίθεση εκεί που η φροντίδα είναι συνώνυμη με την καρτερία, το σεβασμό, την τρυφερότητα και τη μέριμνα. Αλλά επικρατεί σπαραγμός σε όσες οικογένειες η φιλαυτία ποδοπατεί τη σύνεση και ο ατομισμός εμπαίζει την ηθική.

Η μόνη επίκαιρη και ανεκτή απάντηση της κοινωνίας στις τερατώδεις συνέπειες του διαζυγίου, που ο νόμος θα μπορούσε να ορίσει, είναι η υποχρεωτική εκπαίδευση των γονιών μετά το χωρισμό στην από κοινού επιμέλεια των τέκνων, στην ψυχολογική υποστήριξη της εν διαστάσει οικογένειας και στην κατάρτιση κοινών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων προς χάριν των παιδιών. Όλα τα υπόλοιπα πηγάζουν εκ του πονηρού και εγγυώνται προσωπικότητες, που σαγηνεύονται από τη νεύρωση και την κατάθλιψη: Και πάντα έρχεται η ώρα, που τα παιδιά θα αναζητήσουν πεισματικά τον απόντα γονέα, θα επιρρίψουν ευθύνες και θα αποδειχθούν οι πιο στυγνοί και αλύγιστοι κατήγοροι. Όμως ο χαμένος χρόνος δεν θα μπορεί με τίποτα να εξιλεωθεί και η ευκαιρία θα είναι πια απούσα.

Αλλά παρά τις αιτιάσεις και τις εκλογικεύσεις, ο νους μας αυτές τις μέρες τις γιορτινές, τις επιδεικτικές και τις παράφορες, τις εποχές τούτες, που καραδοκούν να φαλκιδεύσουν τη νηφαλιότητα, και να καταποντίσουν την ψυχική γαλήνη, ας στραφεί στους γονείς εκείνους -άνδρες και γυναίκες- που στερούνται τα παιδιά τους ή που υποχρεώνονται να τα χαρούν για λίγο μέσα σε ένα πνιγηρό και οριοθετημένο και τεχνητό περιβάλλον. Γιατί ίσως η μόνη μορφή αθανασίας που διαθέτει ο άνθρωπος είναι τα παιδιά και η στέρησή τους ισοδυναμεί με όλεθρο.